Omgaan met angst vanuit de haptotherapie: De buitenwereld

Deze blog is een vervolg op mijn vorige blog over angst, die je hieronder vindt. Heb ik het hiervoor gehad over hoe om te gaan met angst vanuit je eigen binnenwereld, nu wil ik het hebben over hoe contact met de buitenwereld je kan helpen je angst op te vangen.
 
Het gaat hier evenals in mijn vorige blog over angsten die niet of niet helemaal verklaarbaar zijn vanuit je huidige situatie. Het gaat over opgeslagen, onverwerkte angsten, mogelijk uit eerdere situaties uit je volwassen leven, maar meestal al stammend uit je kindertijd.
Heb je in je kindertijd niet de goede hulp gehad van je ouders om je angsten te verwerken (flink moeten zijn, uitgelachen worden, niet serieus genomen worden, ouders die zelf te angstig zijn bv.) dan stapelen die onverwerkte angsten zich op in jouw lichaam. Sommige mensen verdringen die angsten totdat dat op een bepaald moment niet meer gaat, anderen worstelen hun hele leven met angsten.
 
Wat is de rol van de buitenwereld in het leren omgaan met angst?
 
Stel dat jij je aanmeldt in mijn praktijk met angst, dan ben je vaak als het ware 'gevangen in de tang van angst'. Je doet er alles aan om de angst weg te krijgen, je bent er continue mee in gevecht. Op momenten dat de angst het overneemt dreigt hij je te overspoelen.
Vraag ik je op zo’n moment of je nog contact hebt met de ruimte, de kamer waar we zijn, dan volgt er meestal een ‘nee’. Natuurlijk weet je met je hoofd wel waar je bent, en je kunt ook wel rondkijken, maar echt voelen met je huid en je lichaam waar je bent, dat is er dan niet. Je zou kunnen zeggen dat de angst in je binnenwereld zo overweldigend voelt dat hij met je aan de haal gaat, en dat je het contact met de realiteit van het nu verliest.
Een andere manier om te verbeelden wat er gebeurt, is dat je weg gezogen lijkt te worden door een trechter naar het verleden, waar die angst gegrond was, en vast komt te zitten in de onmacht en hulpeloosheid van toen. Als kind bèn je onmachtig en hulpeloos, en als er geen hulp komt is dat overweldigend en niet te verwerken. Wil je nu kunnen verwerken wat je toen is overkomen, dan is het nodig dat je door de trechter terug komt in het nu, en de gevoelens van angst mee neemt naar het veilige heden, om ze hier en nu te kunnen verwerken. Maar hoe doe je dat?
Om werkelijk gevoeld contact met het nu te krijgen kun je bewegen, rondlopen, de ruimte ervaren door erdoorheen te bewegen. Niet alleen met je ogen, maar met je tastzin in je huid voelen waar je bent, hier, nu, waar er niet iets bedreigend is, waar het veilig en saai en voorspelbaar is en waar jij als volwassene keuzes en vrijheid hebt. Bewegen, ademen, geluid maken, dingen aanraken, optillen, voelen waar je bent. In de veilige buitenwereld van dit moment.
Dat is één manier om jezelf gerust te stellen als angst met je aan de haal dreigt te gaan.
 
In de buitenwereld van nu speelt niet alleen het contact met de ruimte waar je je bevindt, er is nog een ander belangrijk aspect, namelijk andere mensen. Aangezien je eerste ervaringen met je ouders en angst niet positief waren, ben je over het algemeen ook in je leven nu niet gewend steun te ontvangen bij angst. Soms uit dat zich in wantrouwen of het gevoel alles zelf te moeten kunnen, en soms is het gewoon iets waar je niet op komt, dat een ander echt zou kunnen helpen. Het kan goed zijn dat ik mensen aanraak die met angst worstelen, en dat ze me eigenlijk niet voelen, niet binnen laten bij hun angst, geen hulp of steun kunnen ontvangen. Het bewust worden van dat het zo werkt helpt al. 'Verdorie ja, ik laat je niet toe. Terwijl dat wel zou kunnen'. Heb je dat besef dan ben je niet ver van de ander toch een beetje toe laten, kijken hoe dat is. Waarbij er een groot verdriet op kan komen over hoe alleen je bent geweest met je angst. Want iemand die er echt voor je is dat helpt, bij angst. Niet het weg willen redeneren, of op willen peppen, maar het in kunnen leven en naast je staan, er zijn, warm en betrokken, dat helpt wel. Ook dat biedt veiligheid, die de angst van vroeger draagbaar, verteerbaar, verwerkbaar maakt.
 
Een lastig facet in het ervaren van een veilige buitenwereld is het fenomeen projectie; soms lijkt je angst zo reëel in het nu. Hoewel je ergens weet dat je te sterk reageert blijf je toch ook geloven dat er nu gevaar is. Dat is een vrij normale reactie; als ik iets zo sterk voel dan moet er toch een reden voor zijn?  We projecteren die reden in de buitenwereld, hangen de oude angst op aan een ‘kapstok’ in het nu, en proberen dan vervolgens het probleem in het nu oplossen.
Het is belangrijk om te weten dat het vaak zo werkt. Mijn stelregel is; alles wat te heftig voelt gaat niet over nu maar over onverwerkt verleden. Elke keer dat je je onmachtig, overspoeld, paniekerig, hopeloos en heftig voelt zou er een belletje moeten gaan rinkelen die zegt: Ho even, gaat dit wel over nu? Waarschijnlijk niet, al lijkt het wel zo.
Ik zeg vaak; het plafond stort niet in, er staat niemand op het pleintje voor de praktijk te schieten, er gebeurt hier helemaal niets. Laat dat doordringen. Maak contact met de realiteit van de buitenwereld nu, en geef de angst de plek die het verdient; als een onverwerkt gevoel uit het verleden. ‘Oh ik voel me alsof ik het niet aan kan, maar dat kon ik natuurlijk ook niet als kind. Oh ik voel me heel klein en kwetsbaar, maar dat was ik natuurlijk ook als kind.’ Zodra de angst op de goede plek gelegd wordt, nl als zijnde een onverwerkt gevoel van vroeger, herstelt het contact met je volwassen realiteit van het hier en nu. Die biedt de veiligheid waarbinnen de oude gevoelens verwerkt kunnen worden. 
 
Onverwerkte angst vanuit je kindertijd kun je verwerken door als het ware op twee sporen tegelijk te rijden, als een trein: het ene spoor is je contact met de veilige realiteit nu, die ongevaarlijk is en waarin er hulp mogelijk is, het andere spoor is het contact met de overstelpende angst uit je kindertijd, waar je alleen voor stond, die voor jou toen niet te doen was, en die nu pas verwerkt kan worden. Het is niet gemakkelijk om die twee sporen tegelijk te ervaren, en soms moet je een beetje heen en weer switchen tussen die twee. Maar het is te oefenen en als het lukt is je winst enorm: door verwerking van angst ontstaan rust en vertrouwen.