Haptotherapie werkt bottom-up

De meeste therapie en begeleiding werkt top-down.
Top-down wil zeggen vanuit het hoofd naar gevoel, willen en handelen. RET (rationeel emotieve therapie), coaching, inzichtgevende psychotherapie e.d. werken top-down. Dat kan mensen heel erg goed doen, maar soms is het niet genoeg. Bij de haptotherapeut melden zich mensen die zeggen; ‘Ja nu weet ik wel wat er mis gaat, en ik weet hoe dat komt, ik zie dat ik onrealistisch denk, of ik heb de oorsprong van mijn gedrag of gevoel in mijn jeugd herkend, maar… het verandert niet echt. Ik heb me even wat beter gevoeld, maar het komt weer terug; ik ben eigenlijk nog steeds angstig, of ik blokkeer snel, of ik kan geen grenzen stellen’, etc.
Haptotherapie kan dan een goed vervolg zijn. Haptotherapie werkt bottom-up: het start bij de vaak onbewuste ervaring en beleving in je lichaam, in je gevoel. Van daaruit werkt het door omhoog; bewust geworden gevoel kan leiden tot anders denken, anders willen en anders handelen. Of soms tot bevestiging van wat je ergens wel voelde, wel wist, maar nog niet durfde te vertrouwen. 
 
Waarom is een bottom-up benadering interessant?
Persoonlijk denk ik dat het de meest natuurlijke, en meest volledige manier van leren is. Jonge kinderen leren altijd bottom-up; ze leren door ervaring, door met hun hele lijfje en alle zintuigen iets te leren kennen, uit te proberen, te voelen of het ze bevalt of niet. We noemen dat als volwassenen spelen, wat de meest basale en natuurlijke vorm van leren is. Vanaf dat een baby z’n grote teen in zijn mond stopt tot aan blokkentorens bouwen tot aan je evenwicht vinden als je leert fietsen: primair zijn het ervaringen die je met je lichaam en gevoel op doet. En als we kijken naar een potje voetbal of tikkertje of verstoppertje spelen, dan komen er nog eens de ervaringen en gevoelens bij van het samen bezig zijn, met alle betekenis die dat heeft. Voelen brengt je in contact met jezelf en anderen.  
Helaas begint dan op school het top-down leren; we stampen onze kinderen vol met kennis. Wat overigens totaal achterhaald is in deze periode van internet, waar onbeperkt toegang is tot alle kennis. Kinderen leren letters en cijfers en taal en rekenen en van daaruit aardrijkskunde en geschiedenis enz. Ik zeg niet dat we daar niets aan zouden moeten doen, alleen komt het leren vaak los te staan van persoonlijke ervaring en motivatie; van gevoel. Weten jongeren vervolgens niet meer wat ze willen in het leven. En vragen de volwassenen in mijn praktijk hoe ze ‘het’ moeten doen, dat voelen. Ze willen een handleiding, een techniek, een 'to do' list, ze willen eigenlijk gewoon top-down even hun gevoel regelen. Maar dat gaat natuurlijk niet. 
 
Hoe werkt bottom-up?
Voelen kun je niet doen, niet even regelen, niet sturen met je wil. Je kunt het wel eindeloos analyseren, maar daarvan ga je uit je gevoel. Als je te hard aan het denken slaat, voel je niet meer zo veel.
Voelen opent en verdiept door… te voelen. Klinkt als  een open deur? Toch is juist dat voor veel mensen echt lastig. Als iemand in zijn hoofd zit, en zijn lichaam voelt ver weg, dan probeert diegene vaak heel hard om meer contact te krijgen met zijn lichaam. Maar dat werkt niet, want proberen is niet voelen. Proberen is willen. Hoe harder je iets wil voelen wat je niet voelt, hoe meer je blokkeert. Wat wel helpt in dit geval is voelen hoe dat is, zo in je hoofd zitten, met je lichaam zo ver weg. Voelt dat fijn? Meestal niet echt. Oké, laat maar toe, hoe het is, en hoe je dat ervaart. Want dan ontstaat er vanzelf een beweging naar meer voelen, meer contact. Voelen wat er is, ook juist als dat gevoel niet fijn is, is een kunst. We proberen zo snel mogelijk weg te komen bij een naar gevoel. Leren die nare gevoelens voor het moment te accepteren brengt een natuurlijke beweging op gang naar een beter evenwicht. Accepteren wat je voelt is de basis van haptotherapie.
 
Aanraking
Aanraking kan helpen. Aanraking hoort bij de bottom-up benadering; aanraking is onze eerste taal en communicatie, dus reageren we op aanraking direct en onbewust. Aanraking vanuit gevoel, afstemming, contact helpt om gevoel te openen, te herkennen, omdat het raakt. In aanraakcontact komen vaak andere dingen boven dan vanuit het gesprek.  
 
Waarde
Wat is de waarde van dit alles? Voelen helpt je om bij jezelf te komen. Niet je denkende, willende en handelende zelf, maar dat wat daar nog onder ligt; je voelende, ervarende zelf. Vanuit dat stuk in jezelf ervaar je wat jou goed doet, wat bij je past, waar je behoefte aan hebt, vanuit dat stuk kun jij je wezenlijk verbinden met een ander, niet alleen zijn, je gekend voelen, je gesteund voelen en een ander steunen en liefhebben. Dit is de basis voor geluk, voor authentiek je plek in nemen in deze wereld. Dat wat je bottom-up leert komt op een veel diepere laag bij je binnen, en blijft bij je.