Wanneer je als cliënt bij de haptotherapeut komt heb je een probleem of klacht, waar je graag vanaf wilt. Althans, zo ervaren mensen dat vaak. Ze zeggen bijvoorbeeld; ik heb steeds maar hoofdpijn of spanning in mijn lijf, ik voel me onrustig of snel geïrriteerd, ik heb last van angsten, van hyperventilatie en duizeligheid, ik voel me overbelast en uitgeput, of ik trek me alles te veel aan. Hoe kom ik daar nu vanaf?

Dan moet ik je teleurstellen; de haptotherapeut helpt je er niet vanaf. Ten eerste is het niet de therapeut die zorgt dat je er vanaf komt, het is geen behandeling die de therapeut aan jou uitvoert maar een begeleiding die jou zelf leert te veranderen. Ten tweede is de focus niet dat je ergens vanaf komt, maar dat je jouw klacht of probleem als signaal gebruikt en leert verstaan. Op deze manier leer je ermee omgaan, zodat je uiteindelijk zo verandert dat jouw klacht of probleem niet meer optreedt. Dus de therapeut zorgt niet dat het goed komt, maar jijzelf, en de klacht of het probleem worden gezien als een signaal die jou de weg wijst naar een verandering in jezelf. 

Een voorbeeld; als je vaak last van pijn en spanning in je nek en schouders hebt, kun je dat bij de fysiotherapeut laten behandelen. De fysiotherapeut masseert de spanning uit de spieren en leert je rek- en ontspanningsoefeningen. Dat helpt een tijdje, maar de klacht blijft terug keren. Ga je dan vervolgens naar de haptotherapeut, dan wordt de klacht in je nek en schouders niet direct behandeld, maar er wordt gekeken naar hoe die pijn en spanning zich elke keer in jou opbouwen.
Daarvoor moet je het lichaam niet alleen zien als een verzameling botten en spieren die al dan niet goed werken, een functioneel/technische benadering van het lichaam, maar je moet je lichaam gaan zien als een expressie van hoe jij je voelt. Anders gezegd; bij de haptotherapeut gaat het niet om het lichaam dat je hèbt, maar om het lichaam dat je bènt. Het lichaam dat je bènt ervaar je in dansen, stoeien, vrijen, koesteren, stampvoeten van kwaadheid, een vreugdesprongetje maken, blozen, kippenvel bij een mooi liedje etc.

Bij de haptotherapeut krijg je geen functioneel/technische behandeling. Ook ga je niet primair een gesprek hebben over hoe jij gespannen raakt, zoals bij de psychotherapeut, maar laat je jouw lichaam als het ware het verhaal vertellen. Daar komt dan vaak iets anders uit dan dat waarvan jij je al bewust was. In het geval van de klacht in je nek en schouders zou het zo kunnen zijn dat je bv. wel weet dat je eigenlijk te hard werkt en moeilijk kunt begrenzen, maar dat je pas in de aanraking in contact komt met onderliggende gevoelens van onzekerheid en angst. 
In de haptotherapeutische begeleiding zullen we in dit voorbeeld werken aan het anders omgaan met de onderliggende angst; nl. de angst erkennen en leren dragen vanuit je basis. Vaak is er ook verwerking nodig van gevoelens die eerder in je leven te weinig ruimte en steun hebben gekregen. In dit geval kan het zijn dat er van jongs af aan te veel een appèl is gedaan op flink zijn en aanpakken en te weinig erkenning en steun is geweest voor angst.
Leer je de angst te erkennen en plek te geven dan zal je minder forceren in maar doorgaan en te veel moeten van jezelf, waardoor de spanning en pijn in je nek en schouders gaan afnemen.
Heb je dan een keer wel weer pijn dan kun je dat als een signaal zien; kennelijk ben ik weer in mijn oude patroon geschoten van de angst niet toelaten, maar deze via perfectionisme onder controle willen krijgen.
Je gaat aan de slag met de klacht, leert de achtergrond kennen en zo kan de klacht als een waardevol signaal gaan dienen dat jou waarschuwt. Het is niet langer een vervelende klacht die jou belemmert in je leven en waar je zo snel mogelijk vanaf moet.

Je lijf is niet je vijand die je verraadt en je tegen werkt met klachten. Als klachten jou overvallen waardoor je schrikt en het vertrouwen verliest in je lijf, bedenk dan dat de klachten een signaal functie hebben; je bent de gevoelsmatige verbinding met jezelf in je lichaam kwijt geraakt. Je bent jezelf ergens aan het forceren, de klachten zijn een roep om de verbinding te herstellen. En dààr kan de haptotherapeut je heel goed bij helpen! 

Tijd om, na een aantal blogs over haptotherapie, iets te schrijven over haptonomische zwangerschapsbegeleiding. Deze begeleiding vindt plaats vanaf ongeveer de 20e zwangerschapsweek. Het gaat om 5 à 6 bijeenkomsten, voor beide partners. Met, indien gewenst, een afsluitende sessie na de bevalling. 
De meeste stellen die zich aanmelden kiezen bewust voor een begeleiding met z’n tweeën. Soms zijn ze niet dol op gezamenlijke puflessen in een groep en zoeken ze een meer persoonlijke begeleiding in deze bijzondere periode van hun leven.

Vaak ook wil de vader er meer bij betrokken zijn dan de één of twee lessen, die bij andere cursussen meestal met partner gegeven worden. In de haptonomische zwangerschapsbegeleiding heeft de vader een grote rol. Natuurlijk is het heel belangrijk dat het kindje in de buik beide ouders ervaart in het contact, en door beiden welkom wordt geheten. Juist ook voor de vaders is het vaak zo bijzonder om te ervaren dat hun kind zich al voor de geboorte in hun handen nestelt. Daarnaast kan de vader zijn vrouw heel goed ondersteunen bij vermoeidheid of klachten, door haar aan te raken vanuit contact.
In het aanraken en elkaar nabij zijn verdiept de verbinding tussen de ouders, en tussen ouders en kind. Vanuit die afstemming leert de vader hoe hij een grote rol kan spelen in het helpen opvangen van de pijn van de weeën, waardoor je samen je kind ter wereld brengt. De moeder weet zich  gesteund en gaat met meer vertrouwen de bevalling in.  Haptonomische zwangerschapsbegeleiding benadrukt het belang van de verbinding tussen  vader,  moeder en kind. Een sterke band tussen ouders en kind voor de geboorte legt een goede basis voor een gezonde gevoelsontwikkeling en ontplooiing van het kind. In de begeleiding is ruimte voor de beleving van beide ouders, en ook wordt geluisterd naar wat het kind laat weten. Is het bv. erg druk, heeft het wellicht last van de hectiek van de baan van de moeder? Reageert het op spanning? We kijken wat een ieder nodig heeft, en hoe de ouders samen met hun kind een goede balans kunnen vinden in zwangerschap en bevalling. 

Haptonomische zwangerschapsbegeleiding is gericht op het aanspreken van de natuurlijke vermogens van beide ouders, tot contact en tot vertrouwen in hun eigen lijf en kunnen. Met hulp van je partner vind je als zwangere een goede houding om je kind te dragen bij een groeiende buik. In het gevoelig worden voor de signalen van je lichaam herken je wanneer je gas terug moet nemen, rustiger aan moet doen als de zwangerschap vordert. Je zelfvertrouwen groeit bij het oefenen in het opvangen van pijn, met hulp van je partner. Hetzelfde geldt bij het oefenen van het richten van je kracht bij de persweeën.                     Samen maken jullie belangrijke keuzes, zoals ook de keuze voor waar te bevallen, thuis of in het ziekenhuis, daar waar het voor jullie het beste voelt.                                                                                                           Dit serieus nemen en volgen van je eigen gevoel, als ook het kunnen afstemmen op het gevoel van de ander helpt jullie ook om de weg te vinden als jullie kindje geboren is. 

Binnen een zo individueel afgestemde begeleiding is ook ruimte voor klachten en problemen, zoals bv. angst voor de bevalling, onzekerheid, fysieke klachten en eerdere, pijnlijke ervaringen rond zwanger zijn en bevallen. Als haptotherapeut kan ik een zorgvuldig afgestemd aanbod geven dat optimaal is tijdens de zwangerschap. Soms zijn daarvoor extra sessies nodig. Momenteel participeer ik in een onderzoek naar bevallingsbeleving, waar specifiek wordt gekeken naar de rol van haptotherapie bij angst voor de bevalling, zie www.bevallingsbeleving.nl. 

Ook goed om te weten is dat er begeleiding mogelijk is bij de wens om zwanger te worden, juist ook als niet alles vanzelf loopt, bv. bij IVF trajecten.                                                                                                 Voor zwangere vrouwen zonder partner is de haptonomische zwangerschapsbegeleiding natuurlijk ook mogelijk, daarbij worden dan in sommige sessies bv. vriendinnen betrokken om steun te bieden bij zwangerschap en bevalling.   

Zo kun je in de haptonomische zwangerschapsbegeleiding je eigen wensen aangeven en een begeleiding op maat krijgen. 

Een belangrijk onderdeel van de haptotherapeutische begeleiding is het werken op de behandelbank. Dit vindt niet altijd al direct aan het begin van een begeleiding plaats, soms duurt het een tijdje voor iemand aan deze manier van werken toe is. Ook starten mensen vaak met zich eerst aangekleed laten aanraken, en later pas op hun blote huid.
Waarom we rustig de tijd nemen om te voelen wat past, komt doordat het niet om een technische behandeling gaat. Het is nog wat anders om je uit te kleden omdat je rug wordt onderzocht, of omdat je je open stelt voor contact. 

Bij een bezoek aan de dokter kijk je functioneel, mechanisch naar je lichaam, je ziet het als een verzameling spieren en organen etc., en laat je behandelen. Er blijft een zekere afstand. Bij de haptotherapeut gaat het om het ervaren van je lichaam als eigen, als de plek waar je jezelf voelt en de ander ontmoet. Dat is veel dichterbij.  In het eerste geval gaat het om het lichaam dat je hèbt, in het tweede geval om het lichaam dat je bènt.

Een groot voordeel van het werken op de bank is dat de haptotherapeut door jou aan te raken heel direct mee voelt in wat er gebeurt in het contact, en je daardoor kan helpen met bewustwording. Als ik als haptotherapeut benoem wat ik waarneem kun jij als cliënt kijken wat je herkent. Zo kun je gegidst worden in het gebied van het voelen, waar vaak in eerste instantie nog veel onbewust is.
Een voorbeeld is dat sommige mensen in een eerste contact a.h.w. de kat uit de boom kijken, en zich nog niet zo laten voelen in een contact. Terwijl anderen zich onbewust in de ander storten, en niet goed bij zichzelf blijven. Het zich terug houden of juist jezelf verliezen in een ander zou je gevoelsbewegingen kunnen noemen. Deze gevoelsbewegingen zijn lang niet altijd bewust, zeker niet als ze bij iemand vaker voor komen en een bepaald patroon vormen. Zo’n patroon is dan zo bekend, soms weet je gewoon niet dat het anders kan.
Een haptotherapeut kan door opleiding en ervaring de gevoelsbewegingen makkelijker herkennen en benoemen. Daarbij is de waarneming van de haptotherapeut natuurlijk niet ‘de waarheid’,  maar kan wel helpen om zelf gerichter af te tasten naar je eigen beleving.

Een ander voordeel van het werken op de bank is dat je haptotherapeut je in de aanraking a.h.w. bij de hand kan nemen en mee kan nemen in een ervaring. Als ik je basis en benen aanraak kan het zijn dat je voelt dat er spanning verdwijnt, je in de bank zakt, en niet meer zo druk in je hoofd bent. Het kan ook zijn dat er emoties opkomen, of dat je ineens gaat voelen hoe moe je eigenlijk bent.
Een aanraking die jou bedoelt en uitnodigt helpt je meer in contact met jezelf te komen. Zo’n aanraking komt binnen op een niet verbale, basale laag. En kan daarom ook zo verrassend uitpakken; ‘ik wist niet dat ik zo moe was’, of ‘ik voel nu pas hoe gespannen ik was’. Zo leer je jezelf kennen via de reacties in je lijf.

Op de weg van aanraken en bewust worden kun je op veel gebieden werken. We kunnen ons richten op het versterken van je basis, draagkracht, op het openen van geblokkeerde gebieden, op het omgaan met druk en belasting, het innemen van meer ruimte en ga zo maar door.
Op de bank krijg je heel directe steun in het verkennen, aangaan en  hanteren van je gevoelens. Door die steun kun je meer vertrouwd raken met jezelf en leer je beter herkennen hoe gevoelens zich kenbaar maken in je lijf.    

Hiervóór heb ik geschreven over het belang van voelen, en hoe een goede basis daarin kan steunen. Vaak start een haptotherapeutische begeleiding met de focus op het bewust worden van gevoelens en draagkracht in jezelf. Waar veel mensen echter de problemen tegen komen is in contact met andere mensen.
Wie kent niet de neiging om te veel aan te passen om maar aardig gevonden te worden? Sommigen gaan daarin zo ver dat ze niet meer goed weten wat ze eigenlijk zelf willen, of uitgeput raken in hun streven anderen te behagen. Dit kan mede een oorzaak zijn van overspannenheid en burn out. Voor anderen ligt het probleem meer op het vlak van omgaan met conflicten, intimiteit of belasting in privé- en werksituaties.

In de haptotherapie kun je in het contact met je therapeut bewust worden van wat er gebeurt in het contact tussen jou en de ander. Dat kan in het aangeraakt worden op de behandelbank, maar ook door samen met je therapeut dingen te doen. Door op te merken wat zich dan in het contact tussen jou en je therapeut afspeelt krijg je zicht op je eigen gevoelens en patronen in relaties. Vervolgens kun je samen oefenen in het veranderen van die patronen, en nieuwe opties verkennen.  

Een voorbeeld: als therapeut en cliënt zittend naast elkaar plaats nemen op de behandelbank is er veel te ontdekken. Wie nam het eerst plaats, en wie volgde. Ga je wel zitten aan de kant die je echt wil? Welke kant zit voor jou het lekkerst? Is er verschil tussen de ander links of rechts van je hebben? (kijk maar eens hoe je dat thuis doet; als je samen loopt, op de bank zit etc., heb je dan een voorkeurskant?) Wat is de afstand tussen jou en de ander die prettig voelt? Ben je bij jezelf met je gevoel of ben je voor de ander aan het zorgen? En ga zo maar door. Elk mens is uniek en in elke situatie is iets te ontdekken.
Al aftastend wat er is in het contact verken je samen de mogelijkheden om eens uit je patroon te gaan. Zit je echt samen, of zit je ieder op je eigen helft van de bank, a.h.w. bijna met een glazen wand ertussen? En hoe is het dan om de afstand te verkleinen? Of tegen elkaar aan te gaan zitten? Durf je je eigen impulsen te volgen, en b.v. voor te stellen op de bank te gaan zitten met de ruggen tegen elkaar? Geef je aan wanneer je liever zou stoppen of een time out wil? Of houd je altijd vol? En hoe is het dan om wel van die bank af te stappen en weer in je stoel te gaan zitten? Stappend uit je comfortzone is er veel te ervaren en ook winst te boeken; merken dat het anders kan en wat daarin beter voelt.

Het voordeel van oefenen met je therapeut is dat er alle plek en ruimte is voor gevoelens. Je kunt ver afwijken van sociale codes om te ontdekken wat jou nu werkelijk beweegt, wat je raakt, en hoe het anders zou kunnen.  Je kunt oefenen met grenzen, belasting, nabijheid, leiden en volgen, toevertrouwen, ontvangen, boosheid uiten in contact, kwetsbaarheid laten zien, steun vragen etc.
Door er niet alleen over te praten maar in het contact te ervaren hoe het werkt, en wat het eigenlijk met je doet, komen dingen veel dieper binnen en wordt veranderen makkelijker.

Om zo met elkaar te kunnen werken is vertrouwen nodig. Het is belangrijk dat er wordt afgestemd op jouw maat en tempo. De therapeut begeleidt maar is ook  zichtbaar, voelbaar in de oefening, houdt zichzelf niet weg. Als therapeut moet je jezelf goed kennen, en aanspreekbaar zijn op eigen functioneren. Ook dat is betrouwbaar zijn.
In het oefenen is er steeds een afwisseling tussen iets ervaren en erop reflecteren. Ook humor heeft een plek en vaak maakt het zo samen praktisch bezig zijn dingen lichter.
Deze manier van werken is een mooie afwisseling op het werken op de behandelbank.

Deze keer wil ik het hebben over een ander essentieel aspect in de haptotherapeutische begeleiding, n.l. de basis. De haptotherapie  plaatst de basis in het gebied van bekken en bekkenbodem. Zoals het bekken fysiek gezien met grote botten en spieren onze romp, armen en hoofd draagt, zo vind je in dit gebied van je basis als je er goed mee in contact bent ook je psychische draagkracht.
De uitdrukking ‘rust in je kont hebben’ is veelzeggend; heb je goed contact met je basis dan ervaar je rust, vertrouwen, draagkracht, je bent niet snel uit balans.

Je basis wordt gevormd in je jeugd. Zijn je ouders in staat om je voldoende warmte, veiligheid, steun, aanmoediging en bevestiging te geven dan ontstaat een gevoel van rust en vertrouwen in jezelf en de wereld om je heen. Dat uit zich fysiek o.a. in een ontspannen en volle ademhaling, die tot in je bekkenbodem soepel beweegt. Je staat in de wereld met een zekere vitaliteit en veerkracht, openheid, vrijheid en vertrouwen. Je hebt een stevige basis.

Door allerlei factoren kan het zijn dat ondanks de inzet van je ouders die emotionele basis zich toch niet goed kan ontwikkelen. Soms heeft een ouder zelf niet zo’n goede basis mee gekregen en draagt bv. angst op je over, of heeft moeite met warmte en aanraking. Soms is er een ernstig zieke ouder of overlijdt een ouder, broer of zus terwijl je nog jong bent. Sommige ouders overvragen hun kind onbewust of kampen bv. met driftbuien of depressies, er kan sprake zijn van een alcoholprobleem en ga zo maar door. 
In dit soort situaties kom je als kind hoger in je lijf te zitten; je ademt hoog in je borst en ervaart meer spanning en onrust. Het gemis aan basale zekerheid probeer je te compenseren door ‘je schouders eronder te zetten’ en meer op te letten. De zekerheid wordt gezocht in controle, je lichaam verkrampt.

Helaas is het zo dat je met een smallere basis niet alleen meer wankel staat in het leven, maar meestal ook meer gevoelens hebt moeten onderdrukken. In het voorbeeld van een ernstig zieke ouder kan het voor de andere ouder heel lastig zijn om jou als kind goed op te vangen in de verwerking van je gevoelens. De situatie is voor de niet zieke ouder emotioneel ook belastend, en ook praktisch komt alles op de schouders van deze ouder terecht. Als kind pas je je vaak automatisch aan om maar niet tot last te zijn, en onderdruk je gevoelens.
Wil je in therapie die gevoelens gaan verwerken dan is het zaak ook je basis te versterken. Want die basis geeft je het vertrouwen en de draagkracht om het proces van verwerking aan te kunnen.

Hoe wordt er nu in de haptotherapie aan je basis gewerkt? De belangrijkste ingang is de aanraking. Liggend op je buik op de behandelbank kan een rustige, bevestigende aanraking van je therapeut in het gebied van onderrug, bekken en bovenbenen je helpen het basisgebied emotioneel weer te gaan ‘bewonen’. Als je niets hoeft en er is iemand die zich op jou afstemt, je accepteert zoals je bent, en dat heel direct laat voelen in de aanraking kunnen je lijf en gevoel tot rust komen. Vaak moet de basis bij herhaling ‘gevoed’ willen die rust en ontspanning echt bij je blijven, en groeien.
Begin je het gevoel te herkennen dan kun je ook zelf je basis versterken door bv. op een grote bal te zitten en zachtjes te bewegen, de bal laat jou dan je basis voelen. Ook op je handen zitten of liggen kan helpen.  

Voor veel cliënten is het een verademing om te ervaren dat ze zo rustig in zichzelf kunnen zijn, zich in zichzelf gedragen voelen. Onrustige gedachtes verminderen of verdwijnen en gespannen schouders verzachten als je basis zich vult. De basis is met recht een heel belangrijk aspect van je emotionele gezondheid.

Voelen, voelen, waarom een hele therapie baseren op voelen? Waarom is voelen zo belangrijk? 
In onze maatschappij zijn we gewend ons veelal te laten leiden door verstand en wil. We leven in een maatschappij met een hoge levensstandaard, en zijn gewend ons in te zetten, en door te zetten bij het realiseren van onze doelen. We zijn ook een nuchter volk, en gewend kritisch en zelfstandig te denken. In voelen worden we niet geschoold, voelen is iets, tsja, als het goed werkt staan we er vaak niet bewust bij stil, en als we ons langere tijd niet goed voelen, dan willen we daar zo snel mogelijk vanaf!
We proberen het weg te redeneren: 'kom op, er komen wel weer betere tijden, en hoe erg is het nou helemaal?', of: 'zo hoef je je helemaal niet te voelen, er is geen enkele reden voor, kijk eens hoe goed je het hebt!' We proberen afleiding te zoeken; we moeten nodig eens op vakantie, we duiken nog eens achter t.v. of computer of we storten ons in één of ander project dat onze aandacht helemaal opeist. Als dat allemaal niet werkt proberen we het op te lossen; we doen ademhalings- en ontspanningsoefeningen, gaan meer sporten, zoeken een andere baan/partner/huis, waarbij we ons beter hopen te voelen.

En soms werkt het, soms moeten we inderdaad anders tegen iets aan kijken of een stap zetten in ons leven. Maar wat als het niet werkt? Wat als het uitloopt op vechten tegen of vluchten voor ons gevoel, en wat als rationaliseren en oplossen ook niets brengen? 
Wie is vertrouwd met bewust gevoelens aangaan en er doorheen gaan, wetend dat juist dat rust en evenwicht kan brengen?

Een oefening die ik vaak met cliënten doe is een voeloefening die je zittend kunt doen, en die gericht is op alléén maar voelen. Dus niet ontspannen, niet een bepaald resultaat willen, je nergens tegen verzetten, je er niet mee bemoeien. Heel lastig vaak voor de meesten; we zijn zo getraind om ons best te doen, onze wil en ons verstand te gebruiken, dat we haast niet meer de ruimte kunnen geven aan alleen maar voelen. Met name niet als dat gevoel niet prettig is. Toch is het zo dat als dat lukt, als we ons gevoel niet alleen de ruimte, maar ook een tijdje a.h.w. de leiding geven in zo'n oefening, dat er dan vanzelf een evenwicht ontstaat, dat veel dieper gaat dan je zou bereiken met b.v. een ontspanningsoefening.
Je moet dan wel door allerlei onaangename gevoelens heen, zoals b.v. fysieke spanning en pijn, benauwdheid, onrust, als ook door psychische gevoelens als angst, boosheid en/of verdriet, maar als je dat allemaal toe kunt laten in je lijf, zonder verzet en bemoeienis, komt het vanzelf tot rust.

Gevoelens hebben juist de functie om het evenwicht te herstellen. Als een kind schrikt en het kan even huilen en getroost worden herstelt het beter dan wanneer het die gevoelens moet onderdrukken en b.v. 'flink' moet zijn, want daarmee bouwt het spanning op.
Volwassenen hebben in hun hele leven meerdere gevoelens niet kunnen toelaten en verwerken, en hebben in hun lijf via gespannen of juist lege plekken een opslag van onverwerkte gevoelens. Dat kan leiden tot fysieke en/of psychische klachten, zoals pijn, vermoeidheid, je nergens toe kunnen zetten, 'malen', etc. 
In de haptotherapeutische begeleiding kom je via aanraking weer in contact met de opgeslagen gevoelens. Die gevoelens alsnog toelaten, er doorheen gaan, en leren kennen hoe dat werkt geeft vertrouwen. Je gaat je niet alleen beter voelen, maar weet ook dat als het tegen zit in het leven, dat je je weg daar doorheen makkelijker zult vinden.   

Rond 15 augustus, na mijn vakantie, zul je hier mijn eerste blog vinden.